We sluiten wel erg veel mensen uit

Column ‘De Bomen en het Bos’         in           De Standaard  van woensdag 20 december 2017

 

Ook te lezen op http://www.standaard.be/cnt/dmf20171219_03252836

 

 

Een partijvoorzitter vond onlangs dat onze samenleving superieur was. Ik zou ze vooral exclusief noemen. Heel exclusief. In de betekenis dat ze niet inclusief is, dat ze mensen niet insluit, maar dat ze veel mensen uitsluit.

Zeker onze arbeidsmarkt is exclusief. Als je tegenwoordig alle studiedagen wil volgen over groepen die op de arbeidsmarkt niet aan bod komen, heb je bijna een voltijdse bezigheid.

De 55-plussers onder de werkzoekenden mochten de afgelopen maanden van de VDAB in elke provinciehoofdstad zelf een bijeenkomst organiseren. Er is voor de 55-plussers de jongste tijd wel íéts veranderd: de kans dat ze in dienst mogen blijven, is toegenomen. Maar weer in het arbeidscircuit raken als ze er eenmaal zijn uitgewerkt, blijft moeilijk. Ik zag er hooggeschoolden, laaggeschoolden, toptalenten en Jan Modaals, breed gevormden en hypergespecialiseerden: allen zaten ze in hetzelfde kansloze schuitje.

Andere colloquia leerden dat ook veel min-25-jarigen nergens raken. Voor een deel zijn het jongeren die hun school niet afmaakten. Maar even pijnlijk is de toestand van jongeren die wel het middelbaar afmaakten, maar het technisch en beroepsonderwijs en de STEM-opleidingen links lieten liggen en met een diploma van algemeen secundair onderwijs op de markt komen en niet verder studeren. Ook zij maken geen kans.

Mensen van allochtone origine, met een vreemde naam of een donkere huidskleur, staan ook aan de kant. Instituten als de Oeso en de EU laken België en Vlaanderen daar allang voor. Onze Congolezen bijvoorbeeld, horen bij de hoogst geschoolde werknemers die er op de markt zijn, maar ze raken niet aan werk, of alleen ver beneden hun kunnen.

Dan zijn er nog de buitenlandse toptalenten die we laten studeren aan onze universiteiten en hogescholen. Andere landen doen alles om zulke topjongeren bij zich te houden, wij organiseren administratieve pesterijen, waarna ze snel vertrekken.

Personen met een beperking: er zijn in Vlaanderen talloze maatregelen goedgekeurd om hun werktalenten aan bod te laten komen. Maar het effect blijft beperkt. Hun tewerkstelling neemt amper toe. We hebben beschutte werkplaatsen voor hen, luidt het dan. Alsof ze allemaal slechts beperkte mogelijkheden hebben.

Mensen die lang ziek zijn geweest of die een chronische of psychische aandoening hebben, of een burn-out ondergingen, worden vaak ontslagen en maken dan weinig kans om een nieuwe baan te vinden. De goegemeente gelooft nog dat niet werken helend zou zijn, terwijl wetenschappelijk en in de praktijk is bewezen dat in veel gevallen aan de slag blijven veel gezonder is.

De regering legde een stok-en-wortelcompromis vast over de langdurig zieken. Maar veel bracht dat nog niet op, omdat de meeste werkgevers niet mee willen. En omdat de ziekenfondsartsen die het in de praktijk moeten brengen, overwerkt zijn zodat een derde van hen … langdurig ziek en dus afwezig is.

We sluiten heel veel groepen uit. We hebben geen inclusieve arbeidsmarkt. We doen alsof eenieder die een beetje apart lijkt, niet bij ons past. We gedragen ons alsof we hen niet nodig hebben. Terwijl alle werkgevers klagen dat ze geen mensen vinden. Geen hooggeschoolden en geen laaggeschoolden, geen technici en geen verzorgenden, geen leraars, geen ingenieurs, geen poetspersoneel.

Er is nochtans geen gebrek

aan goede en sociale initiatieven

Er zijn nochtans tal van goede en sociale ideeën en initiatieven in Vlaanderen. De arbeidsbemiddelingsdienst VDAB wordt Europees geloofd en geprezen als model, voor zijn creatieve aanpak, ook voor deze groepen. Maar de lage tewerkstellingscijfers blijven wat ze zijn.

Er is sinds de jaren negentig een nieuwe economie uitgebouwd om mensen die op een zijspoor raakten weer in het arbeidscircuit te helpen: de sociale economie. Kringloop­centra, invoegbedrijven en maatwerk­bedrijven staan model in Europa. Maar de groei ervan is stilgelegd en de beoogde doorstroming van werkenden naar de reguliere economie, gebeurt maar mondjesmaat.

Telkens weer wordt gehoopt dat de conjunctuur en de demografie soelaas zullen bieden. In het begin van de jaren 2000 was dat even het geval. Tot de crisis van 2008. Sindsdien is er nauwelijks nog goed nieuws geweest, ook al groeit het aantal jobs sinds kort als nooit tevoren, en al gaan er almaar meer babyboomers met pensioen.

Er bloeien voortdurend nieuwe initiatieven op voor deze groepen. Duo for a Job, om maar één recent voorbeeld te noemen, vond in korte tijd in Antwerpen tachtig 50-plussers die als mentor optreden voor jonge werkzoekenden met een migratieachtergrond.

Maar het effect van al die mooie initiatieven blijft beperkt. Dikke druppels op een plaat die heet blijft. Onze samenleving en arbeidsmarkt blijven exclusief. We denken en handelen niet inclusief. Er gaan veel mensen en veel rijkdom verloren op die manier. Dat is triest.