Duaal leren schept kansen

Françoise Chombard, Guy Tegenbos en Michael Verbeeck

Gepubliceerd door

Syntra, het Agentschap voor Ondernemersvorming https://odin.syntravlaanderen.be/onderzoek-en-beleid/duaal-leren-schept-kansen-het-stem-platform-over-duaal-leren

Het STEM-platform, het adviesorgaan van de Vlaamse overheid over Science, Technology, Engineering en Mathematics (=STEM) is een grote voorstander van duaal leren. Aangezien de meerderheid van de huidige duale richtingen STEM is, is het een ideaal middel om meer gespecialiseerde en meer diverse STEM-profielen op te leiden. Bovendien helpt het om in Vlaanderen een cultuur van levenslang leren verder ingang te doen vinden. Volgens het World Economic Forum is Zwitserland koploper op dit terrein. Dat land zet actief in op dit doorgedreven werkplekleren. Ook Duitsland is zo’n best practice. Als we de ambitie hebben om van Vlaanderen een STEM-topregio te maken, kunnen we niet achterblijven. Duaal leren als volwaardige leervorm verder uitbouwen, is een must om deze ambitie te realiseren. 

Duaal leren is een geschikte vorm van leren, voor vele lerenden. Zeker voor lerenden die minder gedijen in een schoolse omgeving: zij hebben nood aan een meer hands-on aanpak om te leren. Maar ook voor zogenaamde “zeer makkelijk lerenden, hoogbegaafden en uitzonderlijk hoogbegaafden” moet men oog hebben. Duaal leren is een leervorm die deze lerenden de kans zou kunnen geven om hun talenten ten volle te ontplooien, want het is een leervorm op maat, waarbij lerenden hun eigen tempo kunnen volgen, en extra uitdagingen kunnen aangaan op de werkplek, iets dat moeilijker is in klasverband.

foto

Maar men moet ook aandacht hebben voor de andere kant van het spectrum. Zo is het bijvoorbeeld duidelijk dat de jongeren die vandaag het Leren en werken volgen, nood hebben aan de ondersteuning die ze krijgen in de Centra Leren en Werken. Niet al deze jongeren kunnen probleemloos meedraaien in duaal leren.

Tegelijkertijd zien we duaal leren ook als sleutel voor een inclusieve arbeidsmarkt: de expertise van een organisatie als de Werkplekarchitecten kan helpen om van een onderneming een inclusieve werkplek te maken. Dit komt ook de onderneming ten goede, want onder het motto “Essential for Some, Good for All” kan een onderneming in een duaal traject en met begeleiding van experten verbonden aan een organisatie zoals de Werkplekarchitecten geleidelijk de werkplek naar een inclusieve werkplek transformeren. In een inclusieve omgeving is er immers meer oog voor werkbaar werk. En in tijden van war on talent kan een onderneming zo op een breder aanbod van potentiële werknemers rekenen. 

Bovendien kunnen ondernemingen via duaal leren kennismaken met de superdiverse werknemers van morgen. Door de samenwerking met onderwijs halen zij expertise binnen over hoe zij bijvoorbeeld het beste kunnen halen uit medewerkers met cultureel diverse roots. Superdiversiteit op de werkvloer is voor veel ondernemingen en HR-afdelingen op dit moment nog een leerproces.

foto

De mogelijkheden van duaal leren slaan niet enkel op het leerplichtonderwijs, maar gaan ook op voor het volwassenenonderwijs en het hoger onderwijs. Deze uitbreiding gaat de diversiteit van de werknemers vergroten, en verbreedt op die manier de STEM-vijver.

Op dit moment kan duaal leren enkel in het TSO en BSO. Maar net zoals de invoering van STEM in het ASO het imago van STEM heeft opgekrikt, zo kan de invoering van duaal leren in het ASO het imago van duaal leren als volwaardige opleidingsvorm ook verhogen. Leerlingen in het ASO kunnen dan, zoals in Nederland, reële (maatschappelijke) problemen die ondernemingen zien of ondervinden, aanpakken en in verband brengen met de vakken die hen worden onderwezen. Als dat ook in samenwerking met kennisinstellingen gebeurt, kan het zeer waardevolle synergieën creëren. Bovendien kan duaal leren in het ASO de studiekeuze en beroepsoriëntatie vergemakkelijken doordat men in aanraking komt met concrete beroepen. Voor velen gaat een praktisch georiënteerde carrière beter liggen dan een academisch georiënteerde carrière. In de praktijk zijn beide evenwaardig. Wij zijn er van overtuigd dat een betere oriëntering en aldus studiekeuze van startende studenten aan de universiteit de problematiek van de lage slaagcijfers in het eerste jaar – dat zijn er de laatste jaren minder dan 40% – kan pareren. Onderzoek gaat dit moeten uitwijzen.   

Een bijkomend positief gevolg van het invoeren van duaal leren, is dat in het leerbedrijf ook meer nagedacht wordt over het opleiden van werknemers; de mentoringskills die de onderneming binnenhaalt met deze onderwijsvorm zijn nuttig voor de (her)skilling van de eigen werknemers. De onderneming wordt zo een lerende organisatie en dat is een eigenschap die bijzonder belangrijk is in deze snel veranderende tijden. Dit alles past in ons advies over het STEM-actieplan 2020-2030 dat we aan de Vlaamse Overheid hebben overhandigd. Het advies gaat over toekomstgericht leren: het leren stopt niet aan de schoolpoort, maar blijft levenslang duren.

Er zijn wel nog problemen en kansen die aangepakt moeten worden binnen duaal leren, zoals de opvolging/evaluatie van lerenden, duale STEM-didactiek, ondersteuning voor KMO’s, het kwaliteitskader, en de lage instroom van lerenden. Vijf jaar na de invoering van duaal leren in Vlaanderen hadden we gehoopt om verder te staan, maar de uitdagingen zijn niet onoverkomelijk. We willen hier als STEM-platform mee over nadenken. 


Auteursk

Françoise Chombard, Guy Tegenbos en Michael Verbeeck zijn resp. voorzitter, ondervoorzitter en stafmedewerker van het STEM-platform.