Het venijn van de korte termijn

 

Hoe meer er verandert op korte termijn, hoe meer een visie op lange termijn nodig is.

Vlaanderen zit al deels op dat spoor, maar is nog niet goed toegerust om zo’n visie te ontwikkelen. Daarvoor heeft het een onafhankelijke Wetenschappelijke Raad voor de Toekomst nodig, het equivalent van de Nederlandse etenschappelijke raad voor het regeringsbeleid (WRR).

Ook is in de Vlaamse studiediensten een sterkere methodologische onderbouwing nodig van de toekomstverkenningen en de langetermijnstudies. 

Samenwerking met het academische potentieel van onze universiteiten en wetenschappelijke instellingen is daarvoor onontbeerlijk.

De ondertekenaars van dit manifest roepen de Vlaamse politici, academici, beleidsvoorbereiders, burgerbewegingen, middenveldorganisaties en sociaaleconomische kringen op om dit voorstel te steunen.

Professionele verrekijker

De Vlaamse samenleving, economie en politiek hebben meer dan ooit onderbouwde langetermijnvisies nodig. Niet dat langetermijndenken niet bestaat in Vlaanderen. Zo hebben de opeenvolgende Vlaamse regeringen toekomstvisies ontwikkeld. Veel departementen, agentschappen, adviesraden, belangen- en studiegroepen, bedrijfstakken en wetenschappelijke instituten tekenen langetermijnvisies uit. Europese afspraken en internationale akkoorden zoals die van de Klimaattop van Parijs, nopen ons in specifieke domeinen planningen te maken tot ver in de toekomst.

Maar de methodologische en wetenschappelijke onderbouwing van die visies is vaak zwak, de initiatieven zijn erg versnipperd en er is dikwijls een gebrek aan continuïteit. Projecten vallen stil, waarna mensen vaak van nul af aan moeten beginnen. Vlaanderen moet langetermijnvisies beter kunnen voorbereiden en uittekenen. Het moet zich een ‘professionele verrekijker’ aanschaffen.

Er zijn prominente voorbeelden te vinden van wetenschappelijk geïnspireerde innovatieve kennisinstituten die grensverleggend en inspirerend denkwerk afleveren. In Angelsaksische landen is dat vaak een chief science advisor. Finland werkt met een Committee for the future (Tulevaisuusvaliokunta), verbonden aan het parlement. Bij ons wordt vaak verwezen naar de Nederlandse wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid. Die functioneert sinds de jaren zeventig en verricht zijn werk met onderbouwing van het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Centraal Planbureau, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Sociaal en Cultureel Planbureau.

Voor Vlaanderen is het aangewezen om naar Nederlands voorbeeld een wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid of een wetenschappelijke raad voor de toekomst op te richten, aangevuld met een studiedienst die zich toelegt op de methodologie van de toekomstverkenningen en de wetenschappelijke onderbouwing van langetermijnstudies. Men kan ook werken met een virtuele studiedienst die bestaande studiediensten tot een netwerk vervlecht. Dat alles is mogelijk, aangezien de Vlaamse Statistische Autoriteit degelijk basismateriaal voor toekomstverkenningen kan aanleveren.

Strategie voor 2050

Dit idee komt niet uit de lucht vallen. Het kon al op steun rekenen in het witboek voor een open en wendbare overheid van minister-president Geert Bourgeois (N-VA). In het Vlaams Parlement herhaalde hij zijn sympathie op 4 december 2018. Ook de Vlaamse Vereniging voor Bestuur en Beleid pleitte al voor een WRR in haar nota’s over de kwaliteit van het politieke systeem. De Vlaamse rectoren boden in het jongste memorandum van de Vlaamse interuniversitaire raad aan om mee te werken aan de uitbouw van zo’n wetenschappelijke raad.

Dat project kan slagen als het ruim gedragen wordt door de politiek, de academische wereld, de sociaal­economische kringen, het middenveld en de burgerbewegingen. Dat is waartoe dit manifest oproept.

Het concept moet helder zijn. Het moet gaan om een raad van wetenschappelijke experts die na grondig studiewerk en tegensprekelijk debat, op een onafhankelijke wijze wetenschappelijk gefundeerde informatie – probleemstellingen en beleidsalternatieven – aanreikt aan het beleid voor een strategie voor 2050. Die raad moet vooral focussen op weerbarstige beleidsthema’s en moet sectoroverstijgend werken: gericht op een geïntegreerd beleid.

De ondertekenaars van dit manifest vragen de huidige Vlaamse regering om de komende maanden de eerste stappen te zetten voor de oprichting van een WRR. En ze vragen de volgende Vlaamse regering om, samen met de Vlaamse universiteiten, de stappen te zetten die nodig zijn om de Vlaamse WRR in de loop van 2020 van start te laten gaan.

Het Manifest voor een Vlaamse Raad voor het Regeringsbeleid of een Vlaamse Toekomstraad is in enkele dagen tijd al ondertekend door meer dan honderd prominenten.

Behalve de initiatiefnemers Jan De Groof en Guy Tegenbos

ondertekenden al meer dan 100 prominenten waaronder

alle Vlaamse rectoren

     Herman Van Goethem (UA)

     Luc Sels (KU Leuven)

     Rik Van de Walle (UGent)

     Caroline Pauwels (VUB)

     en Luc De Schepper (UHasselt).

alsmede twee associatievoorzitters

     André Oosterlinck (Associatie KU Leuven) en

     Robert Voorhamme (Associatie UA).

Verder ook:

     Koen Debackere, algemeen beheerder KU Leuven

en de ere- en oud-rectoren

      Roger Dillemans (KU Leuven)

      Paul De Knop (VUB)

      Harry Martens (UHasselt)

     Luc Soete (Maastricht University)

     Josse Van Steenberge (UIA)

     Marc Vervenne (KULeuven)

Volgende oud-ministers zetten ook hun handtekening:

     Herman Van Rompuy, voormalig premier, voormalig voorzitter van de Europese Raad

     Luc Van den Brande, voormalig Vlaams minister-president; voorzitter van de VRT

    Willy Claes, oud-minister, oud-secretaris-generaal van de Navo

     Luc Martens, voormalig minister van Cultuur en Welzijn en voormalig voorzitter VVSG

     Stefaan De Clerck, voormalig minister van Justitie

Uit het georganiseerde middenveld kwam er steun van

     Luc Cortebeeck, voormalig ACV-voorzitter, Lid van de Global Commission Future of Work, ILO

     Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV

     Philippe Diepvents, adviseur studiedienst Vlaams ABVV

     Peter Van derHallen, adviseur studiedienst ACV

     Paul Callewaert, voorzitter Socialistische Ziekenfondsen

     Karin Vanmossevelde, directeur Gezondheid en Welzijn van dat ziekenfonds

     Jürgen Constandt, algemeen directeur Vlaams en Neutraal Ziekenfonds

     Peter Wouters, Algemeen voorzitter Beweging.net

     Annemie Verhoeven, Antwerps voorzitter van Beweging.net Johan Truyers , Okra

     Jan Boulogne, Unizo

     Manu Claeys, voorzitter stRaten-generaal

     Marc Michils, Kom op tegen Kanker

Uit het ‘middenveld’ dat gevormd wordt door de ‘captains of industry’ en de ‘captains of society noteerden we de namen van:

     Richard Celis

     Herman Daems

     Jef Roos

    Robert Stouthuysen

    Karel Vinck

    Joachim Coens, directeur haven van Zeebrugge

     Daan Schalck, directeur Northsea port

     Gert Ysebaert, ceo Mediahuis

     Mattias Lannoo, uitgever

     Inge Vervotte, afgevaardigde bestuurder Emmaus

     Lutgart Vandenberghe, Guberna

    Bert Boone algemeen directeur Compaan

    Christophe Busch, directeur Dossinkazerne

    Guy Celen, Aktiecomité Vlaamse sociale zekerheid

    Marc Cogen, voorzitter Vereniging Fiscale en Boekhoudberoepen Brabant

    Loïc De Cannière, Managing Director Incofin

    Frank Judo, advocaat

    Guido Knops, eredirecteur Koning Boudewijnsstichting

    Mie Moerenhout, ere-directeur Vlaamse ouderenraad

     Paul Quirynen, advocaat

     Mathieu Rutten, pensioenspecialist

     Karl Van den Broeck, journalist

     David Van Reybrouck, auteur

    Caroline Ven, ceo The blue cluster

     Barbara Wyckmans, intendant MoMeNT

Volgende professoren verklaarden zich akkoord met het manifest:

enkele die actief zijn in het buitenland:

     Paul De Grauwe (London School of Economics)

     Dirk Van Damme (directorate for Education and skills, Oeso)

     Frank Vandenbroucke (Universiteit Amsterdam)

en verder:

Ludo Abicht (UA)

André Alen (KU Leuven)

Ronnie Belmans (KU Leuven & Energyville)

Pedro Brugada (UZ Brussel)

Bea Cantillon (UA)

Daniël Cuypers (UA)

Bart De Moor (KU Leuven)

Jan De Maeseneer (UGent)

Pieter De Winne (UGent)

Carl Devos (UGent)

Frank Fleerackers (KU Leuven & Harvard)

Christel Geerts (VUB)

Emmanuel Gerard (KU Leuven)

Lode Godderis (KU Leuven)

Erik Henderickx (UA)

Dirk Heremans (KU Leuven)

Luc Huyse (KU Leuven)

Dimokrites Kavadias (VUB)

Ernst Koster (UGent)

Ive Marx (UA)-

Herwig Reynaert (UGent)

Michael Scheck (eredirecteur Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium Antwerpen)

Eric Ponette (KU Leuven)

Dave Sinardet (VUB)

Matthias E. Storme (KU Leuven)

Pierre Van Damme (UA)

Herman Van der Wee (KU Leuven)

Karl Van den Broeck, journalist

Steven Van de Walle (KU Leuven)

Wim Van Lancker (KU Leuven)

Hendrik Vos (UGent)

Willy Winkelmans (UA)

Bert Van Raemdonck, Koninklijke Academie voor Taal en Letterkunde

Ook ambtenaren ondertekenden:

Koen Algoed, secretaris-generaal Financiën en Begroting van de Vlaamse overheid

Luc Delrue, secretaris-generaal Departement Cultuur, Jeugd en Media, Vlaamse overheid

Johan Hanssens, secretaris-generaal Economie, Wetenschap en Innovatie, Vlaamse overheid

Dirk Fransaer, directeur Vlaams Instituut voorTechnologisch Onderzoek

Fons Leroy, gedelegeerd bestuurder VDAB

Stephane Berghmans, directeur Techopolis

Bruno Vanobbergen, voormalig kinderrechtencommissaris, algemeen directeur Vlaams Agentschap Opgroeien

Axel Buyse, algemeen afgevaardige Vlaamse regering bij de EU

Eric Stroobants, voormalig secretaris-generaal en secretaris van de Vlaamse regering

Georges Monard, ere-secretaris-generaal departement Onderwijs, Vlaamse overheid,

Frank Van Maassenhove, voorzitter Fod Sociale Zekerheid