Alleen de lange termijn kan de regering-Jambon redden

Column De Bomen en het Bos, in De Standaard van 22/1/2020

U kan ze ook in de krant lezen: https://www.standaard.be/cnt/dmf20200121_04815616

Dat een Vlaamse regering meteen na de start haar samenhang al kwijt was, is nog nooit eerder vertoond. Het was niet mooi om te zien. Maar wie terugblikt op de zeven regeerperiodes die Vlaanderen gekend heeft sinds het een eigen regering heeft (1979), moet erkennen dat er in de vorige regeringen ook niet altijd samenhang was.

Onze regering heeft een nieuwe start nodig, liet viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) onlangs optekenen. Dat is exact wat alle vorige Vlaamse regeringen beseften, toen ze na enige tijd hun samenhang en het vertrouwen van de bevolking verloren. Telkens formuleerden ze dan een visionair toekomstplan om zichzelf weer op één lijn te krijgen en om bij burgers en het middenveld enthousiasme te wekken.

Waarom was dat nodig? De afspraken die een regeerakkoord à la Belge bevat, zijn nooit visionair. Het zijn saaie opsommingen van de compromissen die op de korte termijn mikken. Dit keer schreven drie partijen 302 pagina’s bijeen in verhullende technocratentaal. Geen burger kan dat lezen, laat staan begrijpen. Ze maakten zo’n gedetailleerd regeerakkoord om mis­verstanden en gekibbel te vermijden. Dat mislukte omdat de visie en de ziel ontbraken.

De vorige Vlaamse regeringen vulden

hun ongeïnspireerde regeer­akkoorden

na een tijd aan met een toekomstplan

De voorgaande Vlaamse regeringen vulden hun ongeïnspireerde regeerakkoorden na enige tijd aan met een toekomstplan. Dat bezegelden ze vaak met een pact met het middenveld en met talloze lokale acties om de burger te betrekken. Mede daardoor genoten de Vlaamse regeringen meer vertrouwen bij de bevolking dan de federale.

De eerste Vlaamse regeringsleider, Rika De Backer (CVP), de voorzitter van de Vlaamse executieve van 1979-1981, trok haar regering en de bevolking mee in grote ‘jaarcampagnes’. Het Jaar van het Kind (1979) en het Jaar van de Stadsvernieuwing (1980) betekenden een breuk in het denken en in de regelgeving.

Minister-president Gaston Geens (CVP) werd het grote voorbeeld voor alle regeerders erna. Hij organiseerde vanaf 1983 de beurs Flanders Technology om de Derde Industriële Revolutie in Vlaanderen te laten doorbreken. Het lukte. De campagne maakte tienduizenden jongeren enthousiast. Veel Vlaamse bedrijven veranderden van ‘volgers’ in ‘technologische vernieuwers’.

Luc Van den Brande (CVP) wou van Vlaanderen een van de sterkste regio’s in Europa maken. Daarvoor tekende hij in 1993 een toekomstplan uit: Vlaanderen-Europa 2002. Hij streefde ernaar dat 3 procent van het bbp naar research zou gaan, lang voor de EU dat oplegde. Hij liet Vlaanderen vooroplopen in goed bestuur.

Patrick Dewael (VLD) lanceerde de culturele campagne ‘Vlaanderen Leeft’. In 2001 werd die aangevuld met het sociaal-economische ‘Pact van Vilvoorde’. Zijn opvolger en partijgenoot Bart Somers nam die initiatieven over.

Yves Leterme (CD&V) wilde eerst niet van zo’n campagne weten, maar in 2006 vulde hij, aangepord door het middenveld, zijn regeerakkoord aan met ‘Vlaanderen in Actie’: een plan om de technologische, sociale en economische evolutie van Vlaanderen te versnellen. Toen partijgenoot Kris Peeters hem opvolgde, werd die campagne verbreed tot meer dan honderd doelstellingen die in het ‘Pact 2020’ werden gegoten, dat ondertekend werd door heel het middenveld.

Geert Bourgeois (N-VA) lanceerde kort na zijn aantreden ‘Visie 2050’. Hij mikte minder op het middenveld en de burgers en meer op zijn administratie. Het mondde uit in zeven ‘transitiewerven’ waarmee Vlaanderen een topregio kan worden. Bourgeois legde zo de basis voor visionaire toekomstplannen zoals de noordelijke landen die hebben. Hij zag brood in de Toekomstraad die onder anderen de Vlaamse rectoren ter tafel brachten.

De regering-Jambon nam niet veel van die langetermijngedachten over in haar regeerakkoord. Ze verloor snel haar onschuld en kreeg een hard profiel door pijnlijke korte­termijnbezuinigingen in cultuur en welzijn.

Als Jan Jambon (N-VA) steun wil in de Vlaamse samenleving, zal hij zich ook op de lange termijn moeten richten. Zijn regering zal een toekomstplan moeten zoeken dat visie uitstraalt, waarmee ze zichzelf kan herlanceren en het vertrouwen van het middenveld en de burgers kan winnen en misschien zelfs hun enthousiasme kan wekken. Dat inzicht groeit, en niet alleen bij minister Crevits. De werkgeversfederatie Voka promoot haar actie Fast Forward Flanders, die winst nastreeft op cruciale punten als jobs, files en levenslang leren. 

Zo’n toekomstplan kan het beleid niet alleen dynamiek en perspectief geven, het kan ook bijdragen tot de natievorming die de regering nastreeft. Flanders Technology van Gaston Geens deed meer voor de Vlaamse identiteit dan eender welke canon ooit kan doen.