do 25 augustus 2022
De Schroef vzw is er voor mensen uit de binnenvaart
Verschenen in Kerk en leven, 16 augustus 2022
Economische belangenbehartiging voor de binnenscheepvaart is belangrijk, maar wie houdt zich bezig met het welzijn van de schippers en hun families? De Schroef neemt die taak al veertig jaar op zich. Luk Vanmaercke
Guy Tegenbos, voormalig redacteur van De Standaard, rolde in een vorig leven bij toeval in de wereld van de binnenvaart. Samen met voorzitter Martine Van Hemelrijk blijft hij zich als adviseur en medeoprichter van vzw De Schroef inzetten voor de binnenschippers. „We zijn geen vakbond of werkgeversorganisatie”, beklemtoont hij. „Bij ons draait het om het welzijn van de mensen, om hun onderlinge contacten, om een plek waar ze altijd terechtkunnen.” Het onthaal- en recreatiecentrum in de Antwerpse haven en de aanwezigheid van een kleuterschool spelen in op die behoefte.
Wie zijn eigenlijk de binnenschippers? Het gaat om 1.000 tot 1.500 gezinnen, soms met werknemers, die de Belgische en Europese binnenwateren van hieruit bevaren. De Schroef is in de eerste plaats een onthaal- en ontmoetingscentrum, waar de schippers bijeenkomen, vergaderen en feesten, waar ze hun kinderen naar de kleuterschool en naar de jeugdwerking brengen.
„Vooral ontmoeting is belangrijk”, beklemtoont Guy Tegenbos. „Vroeger lagen de schepen vaak lange tijd stil, wachtend op een volgende vracht. Dat schiep gelegenheid tot onderling contact. Er was ook een schippersbeurs in Antwerpen, met tal van cafés rondom. De schippers vormden een gemeenschap. Vandaag verlopen de orders niet meer via de beurs en lang stilliggen is er niet meer bij. De schippers zien elkaar niet meer. Het is nochtans belangrijk dat ze verhalen kunnen uitwisselen en beroepsfierheid kunnen delen. Vandaar hun smeekbede: maak dat we elkaar weer kunnen ontmoeten.”
Binnenschippers hebben nood aan aanlegplaatsen waar ze hun auto van boord kunnen halen. © Christian Vergauwen
Dat blijkt ook uit een onderzoek dat de Karel de Grote Hogeschool deed naar de noden van de binnenschippers. De snelheid van het economische gebeuren neemt toe, de kansen op contacten smelten weg tot een dramatisch laag niveau. Vooral op die vraag wil De Schroef een antwoord bieden.
Sint-Nicolaas van Myra is niet enkel de patroonheilige van de kinderen, maar ook van de schippers. Het is dus geen toeval dat het jaarlijkse sinterklaasfeest het belangrijkste ontmoetingsmoment is onder binnenschippers. „Een weekend lang, van vrijdag tot zondag, probeert elke schipper naar ons onthaalcentrum te komen”, vertelt Tegenbos. „Meer dan de helft van alle schippers is dan aanwezig, met of zonder kinderen. We plaatsen een grote tent aan ons centrum, om iedereen te kunnen opvangen. Ze vragen meer van dat soort momenten, anders verbrokkelt het dorpje dat de schippersgemeenschap is.”
Kleuterschool De Schroef zorgt voor een warme en familiale sfeer voor de jongste schipperstelgen. © vzw De Schroef
Uit het hogergenoemde onderzoek blijkt ook de behoefte aan aanlegplaatsen waar de binnenschippers de auto van boord kunnen halen.
„Het is belangrijk dat schippers
verhalen kunnen uitwisselen
en beroepsfierheid delen”
Die plekken worden steeds zeldzamer”, bevestigt Guy Tegenbos. „De schippers hebben nood aan plaatsen waar ze kunnen aanleggen om tijdens het weekend de kinderen op te halen in hun internaat. Ze rijden vaak honderden kilometers om dat te doen.”
Omdat de binnenvaarders het niet zien zitten om de kinderen op al te jonge leeftijd op internaat te sturen, richtte De Schroef ook een kleuterschool op. De jongste ukken kunnen daar terecht wanneer hun ouders aanmeren. Varen ze weer uit, dan krijgen de ouders didactisch materiaal mee om onderweg de kinderen te begeleiden. Kampten de schipperskinderen vroeger met een leerachterstand wanneer ze begonnen aan de lagere school, dan is die achterstand nu weggewerkt.
Patroonheilige Sint-Nicolaas staat garant voor een band tussen alle schippersgezinnen. © vzw De Schroef
De Schroef werkt ook aan oplossingen voor praktische problemen die bij het schippersbestaan horen. Het is bijvoorbeeld niet makkelijk een afspraak te maken bij de huisarts, tandarts of kinesist. Vaak kunnen ze immers niet exact inschatten wanneer ze op welke plek zullen zijn. „De laatste vrije spreekuren zijn compleet verdwenen door de coronacrisis”, legt Guy Tegenbos uit. „De schippers kunnen nergens meer zonder afspraak terecht. Dat proberen we nu op te lossen in overleg met Eerstelijnszone Antwerpen. Het is belangrijk dat de schippersfamilies vertrouwde artsen hebben die ook op afstand kunnen helpen met voorschriften of andere bijstand.”
Vorig jaar zag het er even benard uit voor De Schroef. De Vlaamse regering schrapte de subsidies voor de vzw. Gelukkig gaf het Vlaams Departement Welzijn aan Caritas Vlaanderen de opdracht het welzijnswerk en het onthaalbeleid voor alle trekkende bevolkingsgroepen uit te bouwen. vzw De Schroef sloot dit jaar een samenwerkingsakkoord met de kerkelijke organisatie. Caritas nam de personeelsleden van De Schroef over en beide organisaties wisselen nu expertise uit. De Schroef kan op die manier zelfstandig blijven functioneren, met medewerkers bij Caritas en vrijwilligers in de eigen rangen.
Meer op www.deschroef.be.
Lees het artikel op de website van Kerk en Leven: