zo 28 mei 2023
We geven het toe, we zijn jaloers..
Aankondiging Derde Verrekijkerssymposium
We geven het toe, we zijn een beetje jaloers. Jaloers op landen en regio’s waar het beleid méér dan hier stoelt op langetermijnvisies en op wetenschappelijke onderstutting. Nederland bijvoorbeeld, en dat land realiseert dat met zijn wetenschappelijke adviesraden, zijn foresight-studies, zijn 3 planbureaus – het Centraal Planbureau (CPB), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) – en aan de top: de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), een raad die regelmatig en fijnzinnig het noorden wijst in huidige en vooral in aankomende probleemmateries.
We wensen zoiets ook toe aan Vlaanderen: meer professionele toekomstverkenningen, meer wetenschappelijke onderbouwing van het beleid, en een Vlaamse Wetenschappelijke Toekomstraad.
Om beleidsmensen en geïnteresseerden te laten proeven wat dat kan opleveren, organiseren we op 13 juni het
Derde Verrekijkerssymposium.
De WRR stelt er drie van zijn lopende studies voor: over Klimaat en voedsel, Deskundige overheid, en Cultuur en jeugd, en de fine fleur van betrokken Vlaamse wetenschappers vraagt zich vervolgens af of die relevant en toepasbaar zijn voor Vlaanderen. Een slotdebat buigt zich over de vraag: hoe meer langetermijnvisie en wetenschappelijke onderbouwing bekomen in Vlaanderen.
Lees er meer over hieronder: 1) De officiële uitnodiging en het inschrijvingsformulier (inzenden voor 6 juni); 2) het programma tot in detail; 3) de inleiding voor de sessie over Deskundige overheid, 4) de inleiding voor de sessie Klimaat en 5) de inleiding voor de sessie over Cultuur en jongeren.
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
- 1. Officiële uitnodiging en inschrijvingsformulier
Graag nodigen wij u uit voor de derde editie van het Verrekijkerssymposium ‘Waarom en hoe de toekomst verkennen? En welke rol speelt de wetenschap daarin?’ op dinsdag 13 juni 2023 vanaf13.00 uur in de Koninklijke Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten in Brussel.
Het symposium is opgezet in breed overleg met de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, WRR (Nederland) en georganiseerd met o.m. de steun van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen (FWO).
Het symposium focust op drie prangende thema’s die de WRR eerder al onderzocht voor Nederland: klimaatveiligheid & voedsel; deskundige overheid; en cultuur, kunsten, media en jeugd. Enkele Vlaamse experten houden de resultaten daarvan tegen het Vlaamse licht. Ingeschrevenen kunnen deelnemen aan deze discussies. Nadien volgt een paneldebat over de vraag hoe we in Vlaanderen meer de klemtoon kunnen leggen op langetermijnbeleid. Het slotwoord is voor Prof. dr. Jet Bussemaker, voormalig Nederlands minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en voormalig staatssecretaris van Volksgezondheid en Welzijn.
We sluiten het symposium af rond 17.40 uur met een hapje en een drankje.
Deelname aan dit symposium is gratis; inschrijving (voor 6 juni) is wel verplicht via deze link:
Hartelijke groet intusssen,
Prof. dr. Jan De Groof , hoogleraar Europacollege
Guy Tegenbos, Voormalig journalist en columnist De Standaard
i.s.m. Prof. Willy Verstraeten en Hans Willems (FWO), Prof. Karel Velle (vast secretaris KVAB), Koen Algoed (Secretaris-generaal departement Financiën en Begroting), Prof. Bart De Moor (Professor ESAT- STADIUS, KU Leuven, Voorzitter VAIA en Athumi (DNB)).
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
- 2. Het programma
Het uitgebreide programma kan u lezen via de website van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB):
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
- 3. Inleiding voor de sessie Deskundige overheid
De laatste jaren lijkt de overheid ‘terug van weg geweest’. In de afgelopen decennia is flink bezuinigd op het overheidsapparaat en overheerste de idee dat de overheid bescheiden moest zijn in haar ambities. De tijd van bezuinigingen is echter voorbij, en vandaag de dag wordt weer gepleit voor een overheid die actief een inhoudelijke en sturende rol speelt. Er bestaan echter twijfels of de overheid nog wel beschikt over voldoende deskundigheid voor die rol. We vatten hierbij deskundigheid breed op. Het gaat niet alleen maar om inhoudelijke vak- en veldkennis, maar ook om strategische en relationele vaardigheden en vernuft. Is de mix van deskundigheden die de overheid in huis moet hebben wel in balans? De inhuur van externe adviesbureaus roept de vraag op of de overheid zich op onderdelen niet te zeer afhankelijk maakt van externen.
Het project ‘De deskundige overheid’ gaat over de vraag welke kennis en competenties de overheid (weer) in huis moet hebben. Een voorbeeld van de ‘terugkeer’ van de overheid is de volkshuisvesting, waar steeds meer partijen vragen om centrale regie. Een ander voorbeeld is de pandemie, die heeft laten zien dat bij acute crises een actieve en competente overheid onmisbaar is.
Ook grote opgaven zoals de energietransitie vragen om een actieve en sturende overheid, die bijvoorbeeld in staat is om de noodzakelijke investeringen in onze infrastructuur te doen of te organiseren. De vraag is echter of de overheid wel de kennis en deskundigheid in huis heeft om die meer inhoudelijke en sturende rol met succes te vervullen. Daarover bestaan serieuze twijfels. In de afgelopen decennia is veel kennis bij de overheid verloren gegaan. Volgens de Nederlandse Raad voor het Openbaar Bestuur heeft de overheid anno heden te weinig inhoudelijke expertise en ervaringsdeskundigheid in huis, en leunt zij te veel op externe adviesbureaus.
De vraag is dan ook gezien de grote opgaven waarvoor overheid en samenleving staan, wat is het (type van) deskundigheid die de overheid in ieder geval (weer) in huis moet hebben? En hoe zorgen we ervoor dat de overheid niet alleen goede mensen in dienst heeft en houdt, maar ook zo is ingericht dat die kennis en kunde daadwerkelijk effectief worden ingezet? Welke belemmeringen in organisaties maken dat politici en bestuurders de beschikbare ambtelijke expertise niet altijd gebruiken in de beleidsvorming?
Deze vragen spelen zowel bij de landelijke overheid als de lokale overheid. Nederlandse gemeenten hebben afgelopen jaren in het sociale en ruimtelijke domein nieuwe verantwoordelijkheden gekregen, maar zien weinig ruimte om zelf invulling te geven aan het beleid. Door de krappe financiële kaders, strakke regelgeving en administratieve druk vanuit het rijk, blijft er weinig beleidsvrijheid over voor de gemeenten. Dat is althans het beeld dat lokale bestuurders schetsen: ze voelen zich steeds meer een uitvoeringsloket van het rijksoverheid. Klopt dat of missen gemeenten de deskundigheid om eigen beleid te maken binnen de kaders die het rijk oplegt?
In de workshop kunnen we de eerste analyse over de deskundige overheid delen en bespreken in hoeverre die opgaat voor België en Nederland. Zijn de deskundigheidsproblemen herkenbaar op nationaal en lokaal niveau en wat zouden overheden er aan kunnen doen?
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
4. Inleiding over de sessie klimaat
Klimaatbeleid op de lange termijn – wat te doen na 2050, en hoe ons daar nu al op voor te bereiden?
De focus van het Europese klimaatbeleid ligt sterk op het jaar 2050. Dan moeten de ambitieuze reductiedoelstellingen zijn gehaald die in de Europese Green Deal zijn voorgenomen, en zouden onze economieën (grotendeels) duurzaam moeten zijn. Het klimaatbeleid is dan echter nog niet klaar. Zelfs al is in 2050 de energietransitie afgerond – en dat is nog maar de vraag – de klimaatverandering die nu al is ingezet werkt nog decennia daarna door. Denk aan de zeespiegel die blijft doorstijgen, een verander weersysteem waardoor extreme neerslag meer voorkomt, en steeds vaker voorkomende droogte en hittegolven.
In deze sessie gaan we kijken naar de klimaatvraagstukken die op de echte lange termijn spelen (richtlijn: vanaf 2050) maar die nú al doordenking en voorbereiding vergen. Bijvoorbeeld, wat als juist de plaatsen waar we nu investeren in elektrolysers of kerncentrales – vlakbij koelwater – juist die gebieden zijn die dan bedreigd worden door overstromingen? Een ander voorbeeld: moeten we op termijn gaan inzetten op het actief beïnvloeden van ons klimaat door kunstmatig in te grijpen in de atmosfeer (bijv. via solar radiaton management)? Wat voor kennis en onderzoek vergt dat in het nu, en hoe kunnen we een nationaal en internationaal kader voor afstemming en regulering opstellen?
De centrale vraag van deze sessie is: hoe krijgen beleidsmakers meer zicht op de klimaatproblematiek van straks en hoe kunnen zij zich hierop voorbereiden in het nu? Gerelateerd daaraan: wat zijn die problemen van straks eigenlijk? De problemen die nu nog niet op de radar staan, maar daar wel een plaats zouden moeten krijgen? Verschillen die tussen Vlaanderen en Nederland, of staan we voor dezelfde vraagstukken? Wat kunnen we van elkaar leren in de manieren waarop we sturen op de lange termijn in het klimaatbeleid? Over zulke vragen wil deze sessie zich buigen.
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
- 5.Inleiding voor de sessie Cultuur en jeugd
Zie de WRR-nota:
https://www.wrr.nl/publicaties/verkenningen/2015/03/05/cultuur-herwaarderen